Fuqahāʾ al-Rūm: Attempt of Bayāḍīzāda Aḥmad Efendi (d. 1098/1687) to List Fuqahāʾ on the Basis of Rūmī Identity

11./17. yüzyıl Osmanlı alimi ve bürokratı olan Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin, biri Muḥyīddīn el-Ḳuraşī’nin el-Cevāhiru’l-Muḍiyye’si diğeri de Muṣliḥuddīn el-Amāsī’nin Maḫzenu’l-Fıḳh’ı olmak üzere iki yazma eser nüshasının vikaye zahriye sayfalarına not ettiği fuḳahāʾ-i Rūm’a dair listeleri bu yazının konusunu oluşturmaktadır. Beyāżīzāde’nin gözünden Anadolu fıkıh geleneğinin nasıl okunduğunu gösteren listeler, her bir kendine özgü olarak değerlendirilmesi gerektiği gerçeğini teyit etmektedir. Beyāżīzāde; 8./14. 12./18. yüzyıllar arasında yaşamış, Rūmī nispesi taşıyan, Ḥanefīliğe mensup Ḥanefī fıkhında yazmış kimseleri listelemeye çalışmış, kapsamda toplamda altmışa yakın kişiye listelerinde yer vermiştir. Listelerde benzer isimleri zikretmiş olsa da bunları geç-erken dönem, meşhur olup olmama, yazıp yazmama, muhakkik alim olmama gibi değişkenlere göre farklı şekillerde sınıflamıştır. Listelerin en dikkat çekici özelliği, fakihleri kimlik temelinde sunmasıdır; haliyle aynı zamanda onun kimliği algıladığına anlamlı resim ortaya koymaktadır. Bu makalede, ilkin listelerin Beyāżīzāde’ye aidiyetini ele aldım oluşturulmasının ardında yatan muhtemel saikler hakkında öngörülerde bulundum. Beyāżīzāde’nin, orijinalinde birini ayrı metin yazdığı tablolara dönüştürdüm kendisinin verdiği bilgileri korudum. Dipnotlarda, listelerdeki isimlere bilgilerin doğruluğuna ilişkin tamamlayıcı mahiyette değerlendirmelerde Son başlıkta, listelere dahil ya etmediği dikkate almak suretiyle oluştururken gözettiği belirli kriterleri tespit etmeye çalıştım. Sonuç bölümünde ise ana hatlarıyla zihin dünyasında Rūm/Rūmī kavramlarının neye karşılık geliyor olabileceğini tartıştım.